Smog a płodność - jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na zdrowie reprodukcyjne?
Smog ma udokumentowany negatywny wpływ na płodność zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Niestety, jak podaje WHO, tą szkodliwą dla naszego zdrowia mieszaniną dymu, spalin, pyłów oraz gazów chemicznych oddycha ponad 90 procent ludzi na świecie. Najpierw zanieczyszczenia drobnocząsteczkowe PM10 i PM2.5 (czyli o średnicy do 2,5 mikrometrów, a więc 30 razy mniejsze niż włos na przekroju!) przenikają głęboko do pęcherzyków płucnych. Następnie przedostają się do krwiobiegu i w ten sposób wpływają negatywnie na wiele obszarów naszego zdrowia.
Wpływ na płodność kobiet
Niestety, kobiety narażone na najwyższe poziomy PM2.5 mają o 18% niższe szanse na ciążę. (Legro, R. S., et al., 2022).
Jak to się dzieje?
🔹 Mniejsza liczba komórek jajowych
Kobiety mieszkające w obszarach o wysokim poziomie PM2.5 mają średnio mniej pęcherzyków antralnych. (Zhou, E., 2020)
➡ Mechanizm: po pierwsze, smog zaburza oś podwzgórze–przysadka–jajnik. W ten sposób działa toksycznie na tkankę jajnikową.
🔹 Niższy wskaźnik implantacji zarodków
Odsetek ciąż jest niższy u kobiet narażonych na zanieczyszczenia powietrza. (Legro, R. S., 2022)
➡ Możliwa przyczyna: po pierwsze, stan zapalny endometrium, a po drugie, zaburzenia mikrokrążenia.
🔹 Większe ryzyko poronień
Ponadto, wyższe stężenia NO₂ i PM2.5 wiążą się z większym ryzykiem utraty ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze. (Li, W., 2020)
Smog a płodność mężczyzn
🔹 Gorsze parametry nasienia
Niestety, badania wskazują także na spadek koncentracji plemników, obniżenie ruchliwości i gorszą morfologię.
➡ Przyczyna: stres oksydacyjny i mikrozapalenia w jądrach.
🔹 Uszkodzenia DNA plemników
Co więcej, ekspozycja na smog wiąże się również ze zwiększoną fragmentacją DNA w plemnikach - średni wzrost o ok. 5,4% - (Margiana, R., 2025). Przekłada się to na niższą jakość zarodków i większe ryzyko niepłodności oraz poronień.
Dlaczego smog szkodzi płodności?
☑ Stres oksydacyjny – uszkadza komórki jajowe, plemniki i endometrium.
☑ Zaburzenia hormonalne – zmienia poziomy FSH, LH, estradiolu i testosteronu.
☑ Zmiany epigenetyczne – wpływa na ekspresję genów bez zmiany DNA.
☑ Mikrozapalenia – PM2.5 powoduje stan zapalny w całym organizmie, także w narządach rozrodczych.
Jak chronić się przed zanieczyszczeniami?
Nie mamy pełnej kontroli nad powietrzem, którym oddychamy – smog to problem zależny od przemysłu, transportu i sposobu ogrzewania domów. Nasze możliwości ochrony są więc ograniczone, ale możemy podjąć kilka działań, które zmniejszają ryzyko:
🌿 Hoduj rośliny oczyszczające powietrze w domu (np.sansewieria, epipremnum złociste). KLIKNIJ TUTAJ
🌿 Zrezygnuj z palenia i unikaj biernego dymu.
🌿 Monitoruj jakość powietrza.
🌿 Unikaj aktywności fizycznej na zewnątrz w dniach wysokiego smogu.
🌿 Używaj oczyszczaczy powietrza w domu, zwłaszcza w sypialni.
🌿 Załóż maskę antysmogową z filtrem HEPA lub N95/FFP2/FFP3 w dni o bardzo złej jakości powietrza.
🌿 Stosuj dietę bogatą w antyoksydanty (witamina C, E, selen, cynk).
🌿 Wspieraj lokalne inicjatywy antysmogowe poprzez nacisk społeczny na gminy i miasta, by kontrolowały źródła emisji („kopciuchy”, spalanie odpadów).
Podsumowując, smog nie tylko skraca życie, ale też skutecznie utrudnia jego poczęcie. Nie pyta, czy planujecie dziecko – po prostu niszczy wasze zdrowie. Dlatego chyba już nikt nie ośmiela się mówić, że to tylko „trochę brudne powietrze”. Prawda jest taka, że smog pozostaje wyzwaniem systemowym XXI wieku, które wymaga zdecydowanych działań na poziomie polityki zdrowotnej, środowiskowej i energetycznej.
Źródła
- Legro, R. S., et al. (2022). Air pollution and IVF outcomes: A systematic review. Fertility and Sterility, 118(1), 23–34. https://doi.org/10.1016/j.fertnstert.2022.05.001
- Li, W., et al. (2020). Ambient air pollution exposure and risk of miscarriage. Environment International, 143, 105872. https://doi.org/10.1016/j.envint.2020.105872
- Margiana, R. (2025). Does outdoor air pollution cause poor semen quality? A systematic review and meta‑analysis. BMC Urology, 25, Article 50.
- Radwan, M., et al. (2016). Exposure to ambient air pollution and semen quality. Human Reproduction, 31(2), 350–359. https://doi.org/10.1093/humrep/dev307
- WHO. (2022). Air pollution. World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ambient-(outdoor)-air-quality-and-health
- Zhou, Y., Meng, T., Song, Y., Zhang, X., & He, Y. (2020). Association between ambient air pollution and ovarian reserve in Northeast China. Environmental Health Perspectives, 128(6), 067012.
